Thursday, October 30, 2014

'Wonderful Land' by Tsewang Lhamo

གཞས། ཡུལ་སྐྱིད་པོ།།

Song: "Wonderful Land"

གཞས་མ། ཚེ་དབང་ལྷ་མོ།།

Singer: Tsewang Lhamo





རི་མཐོན་པོ་གཅིག་དང་མཐོན་པོ་གཉིས།།
Ri thön po chik dang thön po nyi
རི་མཐོན་པོ་དགྲ་ལྷ་རང་འཁོར་ཅན།།
Ri thön po dra lha rang khor chen
རི་མཐོན་པོ་དགྲ་ལྷ་རང་འཁོར་ཅན།།
Ri thön po dra lha rang khor chen

One high mountain after another
High mountains replete with their own natural warrior spirits
High mountains replete with their own natural warrior spirits

དགུང་ཉི་ཟླ་གཉིས་ཀྱི་རྩེད་ཡ་རེད།།
Gung nyi da nyi kyi tsey ya rey
བསང་རླུང་རྟ་མཆོད་ན་འདི་ནས་མཆོད།
Sang lung ta chö na di ney chö
བསང་རླུང་རྟ་མཆོད་ན་འདི་ནས་མཆོད།།
Sang lung ta chö na di ney chö

The heavens are for the amusement of both sun and moon
Here is where you should offer incense and prayer flags
Here is where you should offer incense and prayer flags

སྡེ་ཆེན་པོ་གཅིག་དང་ཆེན་པོ་གཉིས།།
De chen po chik dang chen po nyi
སྡེ་ཆེན་པོ་ཡ་རབས་གོམས་གཤིས་ཅན།།
De chen po ya rab gom shi chen
སྡེ་ཆེན་པོ་ཡ་རབས་གོམས་གཤིས་ཅན།།
De chen po ya rab gom shi chen

One great community after another
Great communities with noble spirits
Great communities with noble spirits

ཕ་མེས་པོ་སྟོང་གི་བཞུགས་གནས་རེད།།
Pha mey po tong gi shuk ney rey
ནང་ན་ཟླ་རྩེད་ན་འདི་ནས་རྩེད།།
Nang na da tsey na di ney tsey
ནང་ན་ཟླ་རྩེད་ན་འདི་ནས་རྩེད།།
Nang na da tsey na di ney tsey

The land of a thousand forefathers

Here is where you should hold competitions
Here is where you should hold competitions

ཡུལ་སྐྱིད་པོ་གཅིག་དང་སྐྱིད་པོ་གཉིས།།
Yül kyi po chik dang kyi po nyi
ཡུལ་སྐྱིད་པོ་རང་བྱུང་ཁོར་ཡུག་ཅན།།
Yül kyi po rang chung khor yuk chen
ཡུལ་སྐྱིད་པོ་རང་བྱུང་ཁོར་ཡུག་ཅན།།
Yül kyi po rang chung khor yuk chen

One wonderful land after another
A wonderful land with its own natural environment
A wonderful land with its own natural environment

གནས་བཅུ་འཛོམས་མེ་ཏོག་ར་བ་རེད།།
Ney chu dzom mey tok ra wa rey
གླུ་སྙན་མོ་ལེན་ན་འདི་ནས་ལེན།།
Lu nyen mo len na di ney len
གླུ་སྙན་མོ་ལེན་ན་འདི་ནས་ལེན།།
Lu nyen mo len na di ney len
གླུ་སྙན་མོ་ལེན་ན་འདི་ནས་ལེན།།
Lu nyen mo len na di ney len

Where the ten lands convene is a land of flowers
Here is where you should sing a pleasant song
Here is where you should sing a pleasant song
Here is where you should sing a pleasant song


~Translated by Sherab


Saturday, October 25, 2014

'Oh Yes! Gaze out!' by Padma Wangdrag

འོ་ཡེ།     ཕྱིར་ལ་གཟིགས།

Oh yes! Gaze Out!

ཚིག       སྨིན་དབུས་པོ།
དབྱངས།     ཡོན་ཏན་མགོན་པོ།
གཞས་པ།    པདྨ་དབང་གྲགས།

Lyrics: Minupo
Music: Yondan Gonpo
Singer: Padma Wangdrag





འོ་ཡེ།     འཛམ་བུ་གླིང་།
འཛམ་བུ་གླིང་།
འཛམ་བུ་གླིང་།
དུས་རབས་དེ་འགྱུར་གྱིན་འགྱུར་གྱིན།
འགྲན་རྩོད་ཀྱིས་མནར་གྱིན་མནར་གྱིན།
དུས་རབས་དེ་འགྱུར་གྱིན་འགྱུར་གྱིན།
འགྲན་རྩོད་ཀྱིས་མནར་གྱིན་མནར་གྱིན།

Oh yes! This world
This world
This world
Modern times are changing, changing
Competition is painful, so painful
Modern times are changing, changing
Competition is painful, so painful

ང་ཚོའི་གངས་རི་དང་སྤང་ལྗོངས་དེ།
ང་ཚོའི་སྦྲ་ནག་གི་གྲོང་ཁྱེར་དེ།
བསང་དུད་ཀྱི་ཀློང་ན།
དད་འདུན་གྱི་རྩེ་ན།
ཇི་འདྲའི་ལྷིང་ཞིང་འཇགས།
བསང་དུད་ཀྱི་ཀློང་ན།
དད་འདུན་གྱི་རྩེ་ན།
ཇི་འདྲའི་ལྷིང་ཞིང་འཇགས།

These snow mountains and grasslands of ours
And these cities of black nomad tents of ours
Amidst the smoke of an incense offering
On the tip of devotion
What peace and calm there is!

འོ་ཡེ།     འཛམ་བུ་གླིང་།
འཛམ་བུ་གླིང་།
འཛམ་བུ་གླིང་།
དལ་མོ་གྱིས།
ཕྱིར་ལ་གཟིགས།
དལ་མོ་གྱིས།
ཕྱིར་ལ་གཟིགས།
ཧི་མ་ལ་ཡི་རི་འདབས་ན།
རང་བྱུང་གི་མཛེས་སྡུག་ཡོད།
ཧི་མ་ལ་ཡི་རི་འདབས་ན།
ཞི་བདེ་དང་ལྷིང་འཇགས་ཡོད།
སེམས་ནང་གི་བདེ་སྐྱིད་ཡོད།
འཛམ་བུ་གླིང་།
འོ་ཡེ།     འཛམ་བུ་གླིང་།
འཛམ་བུ་གླིང་།
འཛམ་བུ་གླིང་།
འདི་འཇིག་མི་རུང་།
འདི་བརླག་མི་ཉན།

Oh yes! This world
This world
This world
Gaze out
Calmly
Gaze out
Calmly
At the foothills of the Himalayas
There is natural beauty
At the foothills of the Himalayas
There is peace and calm
There is inner-happiness
This world
Oh yes! This world!
This world
This world
Shouldn't be destroyed
It shouldn't be lost

འོ་ཡེ།     འཛམ་བུ་གླིང་།
འཛམ་བུ་གླིང་།
འཛམ་བུ་གླིང་།
མཁའ་དབུགས་འདི་ལན་གྱིན་ལན་གྱིན།
རྫས་འགྱུར་གྱིས་རྫོབ་གྱིན་རྫོབ་རྒྱིན།
མཁའ་དབུགས་འདི་ལན་གྱིན་ལན་གྱིན།
རྫས་འགྱུར་གྱིས་རྫོབ་གྱིན་རྫོབ་རྒྱིན།

Oh yes! This world
This world
This world
Breathing this fresh air, fresh air
Chemicals are deceiving, deceiving us
Breathing this fresh air, fresh air
Chemicals are deceiving, deceiving us

ང་ཚོའི་དྭངས་གཙང་གི་ཁོར་ཡུག་དེ།
ང་ཚོའི་གསེར་མདོག་གི་ཞིས་ས་དེ།
སྤྲིན་དཀར་གྱི་འོག་ན།
ཇི་འདྲའི་གཡང་སགས་ཤིག
སྤྲིན་དཀར་གྱི་འོག་ན།
རེ་འབྲས་ཀྱི་ཀློང་ན།
ཇི་འདྲའི་བག་ཕེབ་ཅིག

This pure environment of ours
These golden fields of ours
Beneath the white clouds
Amidst these wishes
How relaxed it is!

འོ་ཡེ།     འཛམ་བུ་གླིང་།
འཛམ་བུ་གླིང་།
འཛམ་བུ་གླིང་།
དལ་མོ་གྱིས།
ཕྱིར་ལ་གཟིགས།
དལ་མོ་གྱིས།
ཕྱིར་ལ་གཟིགས།
ཧི་མ་ལ་ཡི་རི་འདབས་ན།
ལྷུན་གྲུབ་གྱི་མི་ཡུལ་ཡོད།
ཧི་མ་ལ་ཡི་རི་འདབས་ན།
ལྷད་མེད་ཀྱི་འཚོ་བ་ཡོད།
དོན་དམ་གྱི་ཞིང་ཁམས་ཡིན།

Oh yes! This world
This world
This world
Gaze out
Calmly
Gaze out
Calmly
At the foothills of the Himalayas
There is a naturally present community
At the foothills of the Himalayas
There is an ultimate pureland

དལ་མོ་གྱིས།
ཕྱིར་ལ་གཟིགས།
འདི་འཇིག་མི་རུང་།
འདི་བརླག་མི་ཉན།

Gaze out
Calmly
It should not be destroyed
It should not be lost

-Translated by Lobsang







Sunday, October 19, 2014

'Wonderful Dharma' by Yangkar Drölma

གཞས། ཆོས་ལ་བཟང་པོ།། 

Song: "Wonderful Dharma"

གཞས་མ། གཡང་སྐར་སྒྲོལ་མ།། 

Singer: Yangkar Drölma





རྒྱ་གར་ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ་པོ།།
Gya gar chö kyi gyel po
མེ་ཏོག་ནང་ནས་འཁྲུངས་སོང།།
Me tok nang ney trung song
འཁྲུངས་སོང་ལྷ་མོ་ཨོ།།
Trung song lha mo oh
ཆོས་ལ་བཟང་པོ་ལ་རོ་རོ།།
Chö la sang po la ro ro

The Dharma King from India,
Was born from a flower blossom
[So] was he born! Oh Goddess!
Such wonderful dharma!


རི་བོ་གསེར་གྱི་རྩེ་ལ་།།
Ri bo ser gyi tsey la
ཟླ་བ་བཟང་པོ་ལ་རོ་རོ།།
Da wa sang po la ro ro

At the peak of the golden mountain,
Such a wonderful moon!


མེ་ཏོག་བཞད་པའི་ས་ཆ།།
Me tok shey pay sa cha
བཀྲ་ལ་ཤིས་ལ་བྱུང་སོང།།
Ta la shi la chung song
བྱུང་སོང་ལྷ་མོ་ཨོ།།
Chung song lha mo oh
ཆོས་ལ་བཟང་པོ་ལ་རོ་རོ།།
Chö la sang po la ro ro

At the site where the flower blossomed
It was so auspicious
[So] it happened! Oh goddess!
Such a wonderful dharma!


རི་བོ་གསེར་གྱི་རྩེ་ལ་།།
Ri bo ser gyi tsey la
ཟླ་བ་བཟང་པོ་ལ་རོ་རོ།།
Da wa sang po la ro ro

At the peak of the golden mountain,
Such a wonderful moon!




ཞི་བ་སྡུམ་ར་བདེ་མོ།།
Shi wa dum ra de mo
བདེ་ལེགས་སོ་དྲ་སོ་ལ་ནས་སོ།།
De leg so dra so la ney so
སོ་སོ་ལྷ་མོ་ཨོ།།
So so lha mo oh
ཞི་ལ་བཟང་པོ་རོ་རོ།།
Shi la sang po ro ro

A peaceful and pleasant garden 
How delightful!
Oh goddess!
Such a wonderful peace!


རི་བོ་གསེར་གྱི་རྩེ་ལ་།།
Ri bo ser gyi tse la
ཟླ་བ་བཟང་པོ་ལ་རོ་རོ།།
Da wa sang po la ro ro
ཟླ་བ་བཟང་པོ་ལ་རོ་རོ།།
Da wa sang po la ro ro

At the peak of the golden mountain,
Such a wonderful moon!
Such a wonderful moon!


ཞི་བ་སྡུམ་ར་བདེ་མོ།།
Shi wa dum ra de mo
བདེ་ལེགས་སོ་དྲ་སོ་ལ་ནས་སོ།།
De leg so dra so la ney so
སོ་སོ་ལྷ་མོ་ཨོ།།
So so lha mo oh
ཞི་ལ་བཟང་པོ་རོ་རོ།།
Shi la sang po ro ro

A peaceful and pleasant garden 
How delightful!
Oh goddess!
Such a wonderful peace!


རི་བོ་གསེར་གྱི་རྩེ་ལ་།།
Ri bo ser gyi tsey la
ཟླ་བ་བཟང་པོ་ལ་རོ་རོ།།
Da wa sang po la ro ro
རི་བོ་གསེར་གྱི་རྩེ་ལ་།།
Ri bo ser gyi tsey la
ཟླ་བ་བཟང་པོ་ལ་རོ་རོ།།
Da wa sang po la ro ro

At the peak of the golden mountain,
Such a wonderful moon!
At the peak of the golden mountain,
Such a wonderful moon!





Note: This is perhaps a rough translation at best, due to some uncertainties. However, this is one of my absolute favorite songs, one of the very first (if not *the* first) Tibetan songs I got hooked on, in fact. I love Yangkar Dolma's voice, and it is particularly captivating in this song. Having just discovered a video available on youtube, I decided to translate it and make it available for everyone despite some issues with how the lyrics are presented here. The original version contains no lyrics, so it is likely that someone who does not know exactly what the lyrics are added them in here. That being said, it seems mostly accurate as far as I can tell, with only one major issue I have: in the video's lyrics it says གཞས་པ་ཁྲོམ་ར་བདེ་མོ།། (shey pa trom ra de mo), which not only does not make sense but also is clearly not what she is singing in the video (the three terms in this phrase mean, respectively, 'singer', 'market/crowd of people', and 'well/comfortable/pleasant,etc"--so the terms "singer" and "market" do not make any sense next to each other. Taking an educated guess, it sounds more like she is saying ཞི་བ་སྡུམ་ར་བདེ་མོ།། (shi wa dum ra de mo), which, if you take the term "shi wa" as an adjective, would mean peaceful, which is much more complementary for this phrase (I also changed other instances in this song based on my interpretation here); I also am using the term "dum ra" (garden) instead of "trom ra" (market) which literally refers to a "flower garden" and makes much more sense in this context considering the other verses--although it is hard for me to hear which term she is actually using.

 There is also an interesting usage of the term ལྷ་མོ་ (lha mo, ie. lit. "goddess/female divinity") that appears frequently, which seems to be a stand alone exclamation as far as I can tell. So I have rendered it just as it is, assuming its usage to be similar to using a term such as "hallelujah" as we might in the west. These are the main concerns of mine in this song, and so if anyone with some understanding has any suggestions for this, please do contact us. Otherwise, I hope my interpretation here helps others enjoy this truly incredible song.

*Please also note that, as far as my transliteration is concerned, I have only transliterated the text that appears in the video. There are plenty of instances where the singer is vocalizing something that I have left out of my transliteration--these instances do not add anything to meaning, but are used frequently in Tibetan songs (such as "so ya la" or "so la ney so")--and this song is full of such instances, which is common for Tibetan folk songs like this. Anyhow, the listener should be able to determine these by hearing them.

**Also, this is just a guess, but I have a hunch that the reference in the first couple of lines to an Indian Dharma King who was born out of a flower blossom, is probably referring to Padmasambhava, whose name literally means "The Lotus-Born" and is largely credited by Tibetans for introducing the dharma to Tibet.

~Translated by Sherab


Friday, October 10, 2014

"Advice" by Sogtak Druk

གཞས། བསླབ་བྱ། 

Song: "Advice"

ལེན་མཁན། སོག་སྟག་འབྲུག 

Singer: Sogtak Druk





རྒྱུ་ཕྱུག་པོ་བསམ་ན་རྒྱན་འཇོག་སྤོངས།
Gyu chuk po sam na gyen jok pong
ནང་མཐུན་པོ་བསམ་ན་ཆང་རག་སྤོངས།
Nang thün po sam na chang rak pong
ལུས་ནད་མེད་བསམ་ན་སྣ་དུད་སྤོངས།
Lü ney mey sam na na dü pong
དེ་གསུམ་པོ་བྱུར་ཀྱི་སྣ་འདྲེན་རེད།
De sum po chur kyi na dren rey
དེ་གསུམ་པོ་བྱུར་ཀྱི་སྣ་འདྲེན་རེད།
De sum po chur kyi na dren rey 

If you value material wealth, give up gambling
If you value your harmony at home, give up booze
If you value physical health, give up smoking
These three are the worst of the worst

ཨ་ལ་ཨ་ལ་ཨེ་་་
Ah la ah la eh
ཡ་ལ་ཡ་ལ་སོ་་་
Ya la ya la so
ལུས་ནད་མེད་བསམ་ན་སྣ་དུད་སྤོངས།
Lü ney mey sam na na dü pong
དེ་གསུམ་པོ་བྱུར་ཀྱི་སྣ་འདྲེན་རེད།
De sum po chur kyi na dren rey 

Ah la ah la ehhh
Ya la ya la sooo
If you value physical health, give up smoking
These three are the worst of the worst

བུའི་མདུན་ལམ་བསམ་ན་སློབ་གྲྭར་ཐོངས།
Bhü dün lam sam na lob drar thong
སྡེའི་སྤྱི་ཇུས་བསམ་ན་ལྷག་བསམ་དགོས།
De chi jü sam na lhak sam gö
རང་མི་རིགས་བསམ་ན་མཐུན་སྒྲིལ་དགོས།
Rang mi rig sam na thün dril gö
དེ་ཡོད་ན་འུ་ཤོབ་དགོས་པ་མེད།
Dey yö na u shob gö pa mey
དེ་ཡོད་ན་འུ་ཤོབ་དགོས་པ་མེད།
Dey yö na u shob gö pa mey

If you value your child's way forward, send them to school
If you value the affairs of society, higher intentions are needed
If you value your own people, harmony is needed
With those in place, there's no need for lies
With those in place, there's no need for lies

ཨ་ལ་ཨ་ལ་ཨེ་་་
Ah la ah la eh
ཡ་ལ་ཡ་ལ་སོ་་་
Ya la ya la so
རང་མི་རིགས་བསམ་ན་མཐུན་སྒྲིལ་དགོས།
Rang mi rig sam na thün dril gö
དེ་ཡོད་ན་འུ་ཤོབ་དགོས་པ་མེད།
Dey yö na u shob gö pa mey

Ah la ah la ehhh
Ya la ya la sooo
If you value your own people, harmony is necessary
With those in place, there's no need for lies

ཚེ་ཕྱི་མ་བསམ་ན་ཆོས་ལ་བརྩོན།
Tshey chi ma sam na chö la tsön
ཆོས་ཟབ་མོ་ཉན་ན་བླ་མར་བསྟེན།
Chö sab mo nyen na la mar ten
ལམ་ཐར་ལམ་བསམ་ན་གདམས་ངག་སྒོམས།
Lam thar lam sam na dam ngag gom
དེ་ཡོད་ན་འདི་སྐྱིད་ཕྱི་སྐྱིད་རེད།
Dey yö na di kyi chi kyi rey
དེ་ཡོད་ན་འདི་སྐྱིད་ཕྱི་སྐྱིད་རེད།
Dey yö na di kyi chi kyi rey 

If you value the next life, strive in dharma

If you listen to the profound dharma, rely on the guru
If you value the path of liberation, meditate on the instructions
With those in place, [there] is happiness for this life and the next

ཨ་ལ་ཨ་ལ་ཨེ་་་
Ah la ah la eh
ཡ་ལ་ཡ་ལ་སོ་་་
Ya la ya la so
ལམ་ཐར་ལམ་བསམ་ན་གདམས་ངག་སྒོམས།
Lam thar lam sam na dam ngag gom
དེ་ཡོད་ན་འདི་སྐྱིད་ཕྱི་སྐྱིད་རེད།
Dey yö na di kyi chi kyi rey 

Ah la ah la ehhh
Ya la ya la sooo
If you value the path of liberation, meditate on the instructions
With those in place, [there] is happiness for this life and the next

རྗེ་བླ་སློབ་བར་ན་དམ་ཚིག་དགོས།
Je la lob bar na dam tshig gö
གྲོགས་མཐུན་པོའི་བར་ན་ལྷག་བསམ་དགོས།
Drog thün pö bar na lhak sam gö
བུ་ཕ་མའི་བར་ལ་བརྩེ་བཀུར་དགོས།
Bhu pha may bar la tse kur gö
དེ་ཡོད་ན་ལུགས་གཉིས་བསླབ་བྱ་མཐུན།
Dey yö na lug nyi lab cha thün
དེ་ཡོད་ན་ལུགས་གཉིས་བསླབ་བྱ་མཐུན།
Dey yö na lug nyi lab cha thün

Between the venerable master and disciple, commitment[1] is needed

Between friends, higher intentions are needed
Between parents and child, love and respect are needed
With those in place, the precepts of the two systems[2] are in harmony

ཨ་ལ་ཨ་ལ་ཨེ་་་
Ah la ah la eh
ཡ་ལ་ཡ་ལ་སོ་་་
Ya la ya la so
བུ་ཕ་མའི་བར་ལ་བརྩེ་བཀུར་དགོས།
Bhu pha may bar la tse kur go
དེ་ཡོད་ན་ལུགས་གཉིས་བསླབ་བྱ་མཐུན།
Dey yö na lug nyi lab cha thün

Ah la ah la ehhh
Ya la ya la sooo
Between parents and child, love and respect are needed
With those in place, the precepts of the two systems are in harmony



Notes:
[1] This refers specifically to the samaya vows
[2] The two systems are the spiritual and the secular

Also, instead of translating the often used term བསམ་ directly as "contemplate" or "consider" as one might justifiably do, I felt that using the word "value" is more suitable in this case based on context.

-Translated by Sherab